Διατροφή και καραντίνα: και τώρα…τι;
Συγγραφείς: Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, Ψυχολόγος-Αριστείδης Πατρινός, Διατροφολόγος
Αυτή η καραντίνα! Κατάσταση πρωτόγνωρη, κατάσταση πλούσια σε συναισθήματα, κατάσταση που για πολλούς είχε αντανάκλαση και στη διατροφική τους συμπεριφορά. Τα περιοριστικά μέτρα χαλαρώνουν. Ο συναισθηματικός απόηχος ως επί το πλείστον έχει να κάνει με συναισθηματική κόπωση, ενώ ο διατροφικός απόηχος μετρά σε πολλές περιπτώσεις μια σειρά αλλαγών που συσσώρευσαν βάρος στο σώμα.
Κατά τη διάρκεια του κατ΄οίκον περιορισμού ήμασταν κοντά στην κουζίνα, άρα κοντά στα ερεθίσματα της τροφής. Ήμασταν επίσης φοβισμένοι, αγχωμένοι, εξαναγκασμένοι να ζήσουμε σε καταστάσεις περιορισμού, υπό την απειλή ενός άγνωστου και επικίνδυνου ιού. Το φαγητό πάντα αποτελεί ένα εύκολο και γρήγορο αγχολυτικό, μια πηγή άμεσης ικανοποίησης και ανταμοιβής, πόσο μάλλον όταν χρειαζόταν να παρηγορηθούμε από τόσο έντονα συναισθήματα, να απασχοληθούμε σε στιγμές πλήξης ή να «καταπιούμε» τα εντός των τειχών μας προβλήματα (προβληματικές ή δυσλειτουργικές σχέσεις, μοναξιά κτλ.).
Πήραμε προμήθειες μαζικές, για να μη χρειάζεται να ψωνίζουμε συχνά- άρα είχαμε πολλή τροφή διαθέσιμη. Είχαμε οι περισσότεροι άπλετο χρόνο, με αποτέλεσμα να μπορούμε να πειραματιστούμε με συνταγές. Συχνό φαινόμενο ήταν και το stress baking, η ενασχόληση δηλαδή με ζύμες και ψησίματα, λόγω της θεραπευτικής της διάστασης (εκτόνωση στο ζύμωμα, εντυπωσιακή μεταμόρφωση υλικών, υδατάνθρακες με υψηλή ενισχυτική αξία, όπως λέμε την ικανότητα της τροφής να φέρνει άμεση ικανοποίηση). Αν μάλιστα δεν είχαμε και αρκετή κίνηση, δημιουργήθηκε ένα ισοζύγιο που οδήγησε στην αύξηση του βάρους.
Ό,τι έγινε, έγινε. Έπρεπε να επιβιώσουμε κάπως. Τι νόημα έχει να κατηγορούμε τον εαυτό μας; Η αυστηρότητα φέρνει αποστέρηση, η αποστέρηση αυξάνει τη λαχτάρα για φαγητό και όλο αυτό δημιουργεί φαύλους κύκλους αποτυχημένων προσπαθειών. Άρα αφήνουμε κάτω το μαστίγιο! Δεν είναι το εργαλείο που χρειαζόμαστε. Κάτι άλλο χρειάζεται και αυτό είναι η αυτοσυγχώρεση και η επιείκεια- πόσο τρομαχτικές λέξεις για πολλούς ανθρώπους!
Πώς λοιπόν επιστρέφουμε στην «κανονικότητα», για την οποία τόσος λόγος έχει γίνει;
Αναγνωρίζουμε και αποδεχόμαστε τα λάθη μας
Σε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση είναι πιθανό να φάγαμε παραπάνω, να αναβάλαμε πράγματα που θέλαμε να κάνουμε και να παραμελήσαμε τη φροντίδα του εαυτού μας. Έτσι για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρήσαμε ότι
- τσιμπολογούσαμε φαγητό, ενώ στην ουσία δεν πεινούσαμε
- αναβάλαμε να κάνουμε άσκηση
- αναβάλαμε να κάνουμε μια εργασία που τόσο καιρό είχαμε σε εκκρεμότητα
Αυτά είναι κάποια λάθη που κάνουμε και χρειάζεται σε πρώτη φάση να τα αναγνωρίσουμε.
Το επόμενο βήμα είναι να τα αποδεχτούμε. Να πούμε «Ναι, έτσι έγινε!» και να συνεχίσουμε μαθαίνοντας από την εμπειρία αυτή. Πιθανότατα συνειδητοποιήσαμε ότι η έλλειψη χρόνου δεν είναι δικαιολογία, αφού στην περίοδο αυτή είχαμε περισσότερο χρόνο. Φαίνεται ότι στην πραγματικότητα μας λείπει το κίνητρο να κάνουμε κάτι, π.χ. άσκηση. Όπως επίσης, μπορεί να διαπιστώνουμε την πραγματική μας σχέση με το φαγητό. Δόθηκε η ευκαιρία να δούμε ότι τσιμπολογάμε κάθε φορά που νοιώθουμε ανασφάλεια, μοναξιά, βαρεμάρα ή θυμό. Και είναι ΟΚ όλα αυτά. Άνθρωποι είμαστε, πρωτοφανείς και φορτισμένες οι καταστάσεις που ζήσαμε. Προχωράμε μπροστά, λοιπόν, με εφόδιο την εμπειρία, αφήνοντας πίσω την ενοχή.
Επιστρέφουμε στο κέντρο μας
Αυτές τις μέρες σταδιακά επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας. Χρειάζεται όμως να επιστρέψουμε και στο κέντρο μας! Στο σημείο ισορροπίας μας, σε εκείνη την κατάσταση που νιώθουμε συγκεντρωμένοι και έτοιμοι να κατακτήσουμε στόχους χωρίς βιασύνη, τύψεις και πίεση.
- Τι αναθεωρήσαμε όλη αυτή την περίοδο;
- Τι χρειάζεται να ανανεώσουμε στη ζωή μας;
- Τι συνειδητοποιήσαμε σε σχέση με το φαγητό και το σώμα μας;
Θα ήταν καλό να αρχίσει, λοιπόν, το τοπίο να ξεθολώνει και να αφουγκραστούμε όσα μας δίδαξε αυτή η περίοδος. Το σίγουρο είναι ότι τα δεδομένα και οι συνθήκες αλλάζουν, το ερώτημα που σχηματίζεται είναι «τι θέλω να κάνω τώρα;»
Ξεκινάμε μεθοδικά
Αφού βρήκαμε τη διαύγειά μας, αναλαμβάνουμε δράση! Για να μπορέσουμε να κάνουμε πράξη όσα θέλουμε και να πετύχουμε τους νέους μας στόχους, χρειάζεται οργάνωση και μεθοδικότητα. Οι στόχοι μας χρειάζεται να είναι ρεαλιστικοί. Αν θέλουμε να μειώσουμε το βάρος μας ή να βελτιώσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, θα χρειαστεί να «σπάσουμε» σε βήματα (μικρούς στόχους) αυτή τη διαδικασία. Δεν είναι εφικτό να τα αλλάξουμε όλα σε μια μέρα. Τη μία εβδομάδα θα φροντίσουμε να βάλουμε όριο στις ποσότητες, την άλλη εβδομάδα θα αυξήσουμε περισσότερο την κίνηση. Ο καθένας στο δικό του ρυθμό! Αν δεν το κάνουμε έτσι τότε η αλλαγή θα μας φαίνεται βουνό και είτε θα απογοητευτούμε και δεν θα ξεκινήσουμε καν είτε θα μπούμε σε όλο αυτό με υπερβολικές προσδοκίες και άρα άγχος. Ξεκινάμε λοιπόν βήμα βήμα!
Υγιεινή διατροφή ως αυτοφροντίδα
Αφού περάσαμε από αυτές τις εσωτερικές ανακατατάξεις και με τι βοήθεια ενός ειδικού κάναμε μια υγιή στοχοθεσία, αντιλαμβανόμαστε ότι η πανδημία μπορεί να μας έδωσε ένα ανεπανάληπτο δώρο: να μάθουμε ποιες είναι οι καλύτερες διατροφικές συνήθειες που μπορούμε να υιοθετήσουμε στη ζωή μας!
1.Κάνουμε 5 γεύματα
με τρία κύρια (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και δύο ενδιάμεσα (δεκατιανό, απογευματινό).
2.Είμαστε οργανωμένοι.
Ψωνίζουμε έγκαιρα, οραματιζόμαστε από πριν τα επόμενα γεύματα, για να μη μας λείπουν υλικά. Έχουμε μαζί μας έξυπνα σνακ, ετοιμάζουμε σπιτικό φαγητό και εφοδιάζουμε το σπίτι με υγιεινά τρόφιμα.
3.Βάζουμε όριο στις ποσότητες
Το ότι τρώμε υγιεινά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τρώμε ανεξέλεγκτα. Βάζουμε σαλάτα στο γεύμα μας, βάζουμε φρούτα στα ενδιάμεσα σνακ κάνουμε ισορροπημένα γεύματα και φυσικά τρώμε συνειδητά, με απόλαυση.
4.Βάζουμε όριο στους πειρασμούς
Είμαστε ελεύθεροι να φάμε αυτό που θέλουμε. Η ελευθερία όμως έχει δομή και όρια. Έτσι συμβαίνει και με τους πειρασμούς. Μπορούμε 2 φορές την εβδομάδα να φάμε κάποιο γλυκό ή αλμυρό σνακ ή να πιούμε κάποιο αλκοολούχο ποτό. Προσπαθούμε να μην εκθέτουμε τον εαυτό μας σε τρόφιμα που δε νιώθουμε ασφαλείς κοντά τους- γιατί να βασανιζόμαστε;
5.Κινούμαστε τακτικά
Ας κάνουμε την άσκηση το αγχολυτικό μας και όχι το φαγητό. Το φαγητό δίνει άμεση ικανοποίηση που οδηγεί σε ενοχές και εξάρτηση, ενώ η άσκηση σε καλή διάθεση που κρατάει πολύ και δεν έχει συναισθηματικές «παρενέργειες». Έχουμε την ανάγκη να εκτονωθούμε, να ξεπιαστούμε, να βγούμε από τους 4 τοίχους. Ας περπατήσουμε, λοιπόν, ας χορέψουμε, ας γυμναστούμε. Ό,τι ευχαριστεί τον καθένας μας, αρκεί να το κάνουμε τακτικά.
6.Πίνουμε άφθονο νερό
Πολλές φορές μπερδεύουμε το αίσθημα της δίψας με το αίσθημα της πείνας. Άρα αναζητάμε να φάμε κάτι ζουμερό και δροσερό, ενώ στην ουσία διψάμε. Επιπρόσθετα, η ενυδάτωση βοηθά στη συγκέντρωση και τη διαύγεια, που τόσο χρειαζόμαστε για να κάνουμε ορθές διατροφικές επιλογές.
7.Ξανα-αγαπάμε το φαγητό και το σώμα μας
Αν δεν αποκαταστήσουμε τη σχέση μας με το φαγητό, τότε θα συνεχίσουμε να τρώμε ανεξέλεγκτα και συναισθηματικά. Έπειτα θα απογοητευόμαστε και είτε θα τα παρατάμε είτε θα κάνουμε υπερβολές. Χρειαζόμαστε ισορροπία και για να τη βρούμε χρειάζεται να δούμε ποιοι είναι οι λόγοι που τρώμε παραπάνω και πώς νιώθουμε με το σώμα μας.
Συμπέρασμα:
Τι είναι τελικά κανονικότητα; Τι είναι τελικά ο φυσιολογικός τρόπος διατροφής; Η ζωή έχει τα πάνω και τα κάτω, έτσι είναι και η διατροφή μας. Θα υπάρχουν περίοδοι που θα είμαστε ορεξάτοι και έτοιμοι για περισσότερες αλλαγές και περίοδοι που δεν θα έχουμε διάθεση και θα ξεφεύγουμε. Ας δώσουμε αυτό το δικαίωμα στον εαυτό μας, ας το επιτρέψουμε κάποιες φορές να μην πηγαίνουν όλα «τέλεια». Αρκεί να βάζουμε τα όριά μας και να μπαίνουμε σε κανονικούς ρυθμούς χωρίς καθυστερήσεις. Η ζωή προχωράει μπροστά λοιπόν, μαθαίνουμε από τα λάθη μας, προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα και συνεχίζουμε!
Δείτε περισσότερα για την Καλλιόπη Εμμανουηλίδου εδώ.