Παθολογικές καταστάσεις

Υπάρχουν πολλές παθολογικές καταστάσεις στις οποίες η διατροφή έχει ένα θεραπευτικό ρόλο.

Στις παθολογικές καταστάσεις το πρόγραμμα που δίνεται είναι πλήρως εξατομικευμένο στις ανάγκες του ατόμου και τις ιδιαιτερότητες της πάθησης.

Στο σχεδιασμό του προγράμματος ακολουθούνται οι νεότερες συστάσεις που υπάρχουν στη βιβλιογραφία για την κάθε πάθηση ( evidence based science).

Ο ασθενής εκπαιδεύεται διατροφικά και πέρα από τη διατροφή γνωρίζει ποιες άλλες αλλαγές χρειάζεται να κάνει στον τρόπο ζωής του, σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα ιατρό.

Αν λαμβάνει κάποια φαρμακευτική αγωγή γίνεται διερεύνηση της αλληλεπίδρασης της δραστικής ουσίας του φαρμάκου με τα θρεπτικά συστατικά της τροφής. Με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνει.

«Τα θρεπτικά συστατικά της τροφής μπορούν να δρουν θεραπευτικά σε αρκετές χρόνιες παθήσεις»

Αυτές οι παθολογικές καταστάσεις είναι οι εξής:

Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια νόσος. Χρειάζεται, λοιπόν, να την θεραπεύσουμε, χωρίς να είναι απαραίτητο να υπάρχει κάποια συνοσυρότητα.

Πιστεύαμε πως η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα του θετικού ισοζυγίου ενέργειας. Mε απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια που προσλαμβάνει ο παχύσαρκος από τις τροφές είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που δαπανά. Πράγμα που οδηγεί σε συσσώρευση της περίσσειας ενέργειας με τη μορφή σωματικού λίπους.

Ωστόσο φαίνεται πως αυτή η προσέγγιση είναι μεν αληθής αλλά ανεπαρκής.

Στην παχυσαρκία υπάρχει ένα σημαντικό γενετικό υπόβαθρο το οποίο κατά 30-70% καθορίζει το βάρος του σώματός μας από την μέρα της γέννησής μας. Άρα όντως κάποια άτομα έχουν μια προδιάθεση για να εμφανίσουν τη νόσο της παχυσαρκίας.

Έτσι χρειάζεται ο διαιτολόγος να οδηγήσει το παχύσαρκο άτομο βήμα βήμα να αναγνωρίσει ποιες διατροφικές του συμπεριφορές και συνήθειες οφείλονται για την αύξηση του σωματικού λίπους. Μόνο όταν ο παχύσαρκος συνειδητοποιήσει και αφήσει αυτές τις συμπεριφορές θα μπορέσει να ρυθμίσει το σωματικό του βάρος.

Δεν έχει κανένα νόημα ο παχύσαρκος να μπει σε ένα αγώνα δρόμου για να «χάσει» αυτά τα κιλά. Καθώς μόλις αυτό ολοκληρωθεί, τότε θα επιστρέψει στις παλιές αγαπημένες του συνήθειες και θα ξαναβάλει βάρος. Αυτό που έχει νόημα είναι ο παχύσαρκος να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με το φαγητό και να μπει σε ένα φυσιολογικό τρόπο διατροφής.

«Να θυμάστε μια μείωση βάρους της τάξης του 5-10% βελτιώνει σημαντικά τους δείκτες υγείας.»

Ο παχύσαρκος χρειάζεται, λοιπόν, να ξεφύγει από την αναζήτηση της τέλειας δίαιτας και των θαυματουργών μεθόδων και να επικεντρωθεί στο γεγονός ότι η αλλαγή χρειάζεται να γίνει εκ των έσω!

Στο σακχαρώδη διαβήτη υπάρχει μια δυσκολία στη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος.

Αυτό που συμβαίνει ουσιαστικά στο σώμα μας είναι ότι οι υδατάνθρακες που προσλαμβάνουμε από τη διατροφή μας μετασχηματίζονται μέσω της διαδικασίας της πέψης σε σάκχαρό (=γλυκόζη). Το σάκχαρο στη συνέχεια περνά στην κυκλοφορία του αίματος και από εκεί πάει στα κύτταρά μας για να θραφούν.

Για να μπορέσει το σάκχαρο (=η γλυκόζη) να μπει στα κύτταρα χρειάζεται μια ορμόνη την ινσουλίνη.

Άρα το σάκχαρο (=η γλυκόζη) που προσλαμβάνουμε από τις τροφές, παραμένει για αρκετή ώρα στο αίμα μας. Τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου του αίματος έχουν κάποιες αρνητικές επιδράσεις σε όργανα όπως είναι οι νεφροί, ο αμφιβληστροειδής, τα αγγεία και τα νεύρα.

Τα περισσότερα άτομα που διαγιγνώσκονται με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έχουν οικογενειακή προδιάθεση, γεγονός που υποδηλώνει το σημαντικό ρόλο των γονιδίων στην εμφάνισή του. Πέρα από την κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, η σωματική αδράνεια καθώς και παράγοντες όπως το κάπνισμα και το στρες έχουν ενοχοποιηθεί για αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣΔτ2.

«Να θυμάστε πως η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αρκετή για να ρυθμίσετε το σάκχαρο του αίματος αποτελεσματικά.»

Κύριο στόχο της διατροφικής παρέμβασης στο σακχαρώδη διαβήτη αποτελεί η απώλεια βάρους. Μελέτες έδειξαν πως μια μέτρια απώλεια βάρους 5 -10% του σωματικού βάρους (σε ένα χρόνο) σε συνδυασμό με 150’ φυσικής δραστηριότητας (την εβδομάδα) βελτίωσαν σημαντικά τον έλεγχο του σακχάρου σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ ή προδιαβήτη.

Η διαφορά του τύπου 2 με το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, είναι ότι στον τύπου 1 δεν υπάρχει καθόλου έκκριση της ινσουλίνης από τον οργανισμό. Άρα η μόνη λύση είναι η εξωγενής χορήγησή της.

Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει μέσα σε αυτές. Η αρτηριακή πίεση εξαρτάται από την ροή του αίματος (= πόσο αίμα στέλνει η καρδιά μας σε κάθε χτύπο της) και από την αντίσταση που προβάλλουν τα αγγεία μας στη ροή αυτή. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι υψηλή, τότε η καρδιά μας χρειάζεται να εργαστεί πιο έντονα για να διατηρήσει επαρκή ροή στο αίμα μας.

Οι ομαδικές συνεδρίες τεσσάρων ατόμων συνιστώνται ιδιαίτερα στα άτομα που έχουν επί σειρά ετών, περισσότερο βάρος από αυτό που θεωρείται φυσιολογικό.
Είναι πιθανό ο καθιερωμένος τρόπος που εμπεριέχει διαιτολόγιο να μην είναι αποτελεσματικός για τα άτομα αυτά. Ενδεχομένως να μην τους ταιριάζει ή να τους έχει κουράσει.

Για να καταλάβει κάποιος αν έχει αυξημένη πίεση θα χρειαστεί να την μετρήσει, καθώς δεν έχει συμπτώματα και συχνά παραμένει αδιάγνωστη για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιβαρύνοντας τη λειτουργικότητα των αγγείων.

Για κάποιους παράγοντες που οφείλονται για την εμφάνιση της υπέρτασης, όπως είναι η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να αντιστραφούν.

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αυξάνει την τάση στα όργανα του σώματος και στα αιμοφόρα αγγεία και επιταχύνει τη φθορά τους. Μη ελεγχόμενη υπέρταση μπορεί να αυξήσει το ρίσκο εμφάνισης νοσημάτων, όπως για παράδειγμα εμφράγματος, νεφροπάθειας και εγκεφαλικού.

Η χοληστερίνη δεν είναι από μόνη της βλαβερή. Αντίθετα είναι ένα σημαντικό λιπιδιακό συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης και πρόδρομος ουσία για την παραγωγή χολικών οξέων, ορμονών και της βιταμίνης D.

Η καλή χοληστερίνη (HDL) απομακρύνει από τα αγγεία μας από την περίσσεια της χοληστερίνης. Έτσι όσο πιο αυξημένη είναι, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών.

Η κακή χοληστερίνη (LDL) είναι αυτή που εναποθέτει χοληστερίνη στα τοιχώματα των αγγείων, κάτι που έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, καρδιαγγειακά και εγκεφαλικό επεισόδια.

«Άρα θέλουμε να αυξήσουμε την καλή χοληστερίνη και να μειώσουμε την κακή»

Η κακή χοληστερίνη αυξάνεται με τροφές που είναι πλούσιες σε κορεσμένα, trans λιπαρά και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.

Η καλή χοληστερίνη αυξάνεται με τροφές που περιέχουν Ω3 λιπαρά οξέα, Μονοακόρεστα λιπαρά, φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και φυτικές στερόλες.

«Να θυμάστε πως όλες οι τροφές φυτικής προέλευσης είναι τροφές με μηδενική διαιτητική χοληστερόλη»

Χρειάζεται να γίνει ξεκάθαρο πως η χοληστερίνη που περιέχεται στις τροφές, δηλαδή η διαιτητική χοληστερίνη, δεν αυξάνει όσο πιστεύαμε την χοληστερίνη του αίματος.

Έτσι τροφές που είναι πλούσιες πηγές διαιτητικής χοληστερίνης, όπως τα αυγά και τα θαλασσινά, μπορούν να καταναλωθούν με κάποιο περιορισμό.

Ο ρόλος του πεπτικού συστήματος είναι η πέψη και η απορρόφηση των ωφέλιμων θρεπτικών συστατικών της τροφής, αλλά και η αποβολή των άχρηστων/βλαβερών. Περιλαμβάνει τα κύρια όργανα (στόμα, οισοφάγος, στομάχι, λεπτό και παχύ έντερο) και τους αδένες (συκώτι, πάγκρεας, χοληδόχος κύστη).

Το πεπτικό σύστημα επηρεάζεται αρκετά από τις διατροφικές μας προτιμήσεις και την ψυχολογική μας κατάσταση. Μάλιστα φαίνεται να υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ της υγείας του πεπτικού και της ψυχικής μας διάθεσης. Αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα όταν έχουμε μια καλή γαστρεντερική λειτουργία νοιώθουμε καλά ή ότι όταν νοιώθουμε καλά έχουμε μια καλύτερη γαστρεντερική λειτουργία.

Αυτή η σχέση εντέρου-εγκεφάλου είναι ιδιαίτερα σημαντική, οπότε χρειάζεται να φροντίζουμε τόσο για την σωματική, όσο και για την ψυχική μας υγεία, καθώς φαίνεται ότι είναι δυο έννοιες αλληλένδετες.